Best regelmatig heb ik een onderbuikgevoel als ik in een organisatie kom. Een gevoel dat het niet klopt, dat het niet congruent is wat er gezegd word en wat ik zie. Meestal kan ik er niet gelijk mijn vinger op leggen. Achteraf reflecterend weet ik het vaak snel genoeg. Er is sprake van een paradox.

Neem bijvoorbeeld een gesprek wat ik pas met een klant had, ter kennismaking. De klant vroeg mij om kritisch te zijn naar haar in wat ik zie en hoor en vind. In hetzelfde gesprek zei ze dat als een medewerker zich niet aan kan passen in de bedrijfscultuur, dan is ontslag de beste optie. Dan ontstaat er bij een onderbuikgevoel.. het klopt niet.. Want als ik dus kritisch ben omdat ik iets vind en kan onderbouwen, dan pas ik niet bij de bedrijfscultuur..

Natuurlijk is dit wat kort door de bocht en lijkt dit voorbeeld uit de lucht gegrepen. Het typische is dat als ik een periode mee mag kijken binnen een bedrijf dit eerste beeld altijd klopt. Ik kan het onderbouwen met talloze voorbeelden. Er is sprake van meerdere paradoxen waardoor medewerkers niet meer zeggen wat ze vinden, terwijl dat nou juist hetgeen is wat de leidinggevende graag wil.

In heel veel organisaties is er sprake van paradoxen in taal en handelen. De kunst is om dit bespreekbaar te maken, want meestal is het een onbewust proces. Als het lukt om de paradox op tafel te krijgen, ontstaat er direct ruimte voor ander gedrag.

Hoe je een paradox bespreekbaar maakt?

Start bij jezelf, zonder lading, benoem wat je ziet in concreet gedrag. Zeg wat het met je doet, zo concreet mogelijk en vraag de ander of dit het effect is wat ze willen bereiken.

Bijvoorbeeld: je zegt dat ik zelf de ruimte mag nemen om mijn werk in te richten naar eigen inzicht. Afgelopen donderdag, en vandaag kom je mij vertellen dat ik deze taak op die manier moet uitvoeren. Hierdoor krijg ik het gevoel dat ik geen ruimte heb voor mijn eigen invulling en krijg ik de neiging om te wachten tot jij gaat zeggen hoe ik mijn werk moet uitvoeren, terwijl ik het graag zelf bepaal. Is dit het effect wat je wil bereiken?

Ben jij congruent in wat je laat zien?

Wat doe jij als jij een onderbuikgevoel krijgt?